Oleh: Wan Azrain Adnan

Keputusan mahkamah baru-baru ini yang membenarkan permohonan semakan kehakiman oleh Sabah Law Society (SLS) berhubung hak Sabah 40% di bawah Perlembagaan Persekutuan merupakan satu detik penting dalam perjuangan rakyat Sabah.

Kejayaan ini, yang dicapai selepas tiga tahun sejak permohonan difailkan pada Jun 2022, mengesahkan hak Sabah untuk menerima 40% daripada jumlah hasil yang dikutip oleh Kerajaan Persekutuan daripada negeri tersebut.

Mahkamah telah mengarahkan Kerajaan Malaysia dan Kerajaan Sabah untuk mengadakan semakan semula bagi melaksanakan hak tersebut bagi setiap tahun kewangan dari 1974 hingga 2021. Proses semakan ini perlu dimulakan dalam tempoh 90 hari dan mencapai persetujuan dalam tempoh 180 hari.

Hak Sabah di Bawah Perlembagaan

Geran Khas Tahunan 40% merupakan peruntukan yang termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan. Ia dipersetujui bersama ketika pembentukan Malaysia untuk memastikan rakyat Sabah dapat menikmati hasil kekayaan dan kemajuan yang tercapai.

Namun, isu ini telah berlarutan lebih lima dekad, dengan pendedahan pada Disember 2022 bahawa Kerajaan Persekutuan tidak membayar jumlah penuh geran ini sejak tahun 1973, dan gagal melaksanakan kajian semula yang dipersetujui pada tahun 1974.

Reaksi Pelbagai Pihak

Keputusan mahkamah ini disambut baik oleh pelbagai pihak, termasuk Kerajaan Sabah dan parti politik utama. Pengerusi Barisan Nasional (BN) menyatakan bahawa keputusan tersebut selari dengan suara hati rakyat Sabah yang sekian lama memperjuangkan hak perlembagaan.

Kerajaan Malaysia menegaskan bahawa mereka menghormati keputusan mahkamah dan akan mengambil tindakan lanjut berdasarkan nasihat Peguam Negara, demi kepentingan Sabah dan Malaysia.

Namun, terdapat gesaan daripada pelbagai pihak agar Kerajaan Malaysia tidak membuat rayuan terhadap keputusan ini. Sabah Law Society menyatakan bahawa keputusan tersebut adalah “justice at last” bagi Sabah setelah pengabaian selama berdekad-dekad. Malah, Menteri Pembangunan Usahawan dan Koperasi Malaysia, yang juga Presiden UPKO, bersedia meletakkan jawatan sekiranya rayuan dibuat.

Perjalanan Menuju Penyelesaian

Walaupun Kerajaan Sabah di bawah Gabungan Rakyat Sabah (GRS) telah berjaya meningkatkan jumlah pembayaran Geran Khas Tahunan 40% kepada RM600 juta pada tahun 2025 (dari RM53.4 juta pada 2020), jumlah ini masih jauh daripada anggaran penuh yang sepatutnya diterima Sabah.

Sebagai contoh, berdasarkan hasil RM10.2 bilion yang dikutip oleh Kerajaan Persekutuan dari Sabah pada tahun 2023, Sabah sepatutnya menerima RM4.08 bilion, tetapi hanya menerima RM230 juta.

Majlis Tindakan Pelaksanaan Perjanjian Malaysia 1963 (MTPMA63) ditubuhkan untuk menyelesaikan pelbagai perkara berbangkit, termasuk isu Geran Khas Tahunan 40%. Namun, sehingga kini tiada persetujuan dapat dicapai.

Kesimpulan

Keputusan mahkamah ini menyerlahkan semula hasrat dan harapan rakyat Sabah untuk menyelesaikan isu ini. Ia memaksa Kerajaan Malaysia dan Kerajaan Sabah untuk menyediakan persetujuan penyelesaian dalam tempoh masa 180 hari.

Dengan pilihan raya negeri Sabah yang semakin hampir, pilihan raya ini bukan sahaja akan menentukan kepimpinan negeri, tetapi juga memikul tanggungjawab besar untuk berunding dengan Kerajaan Malaysia bagi penyelesaian isu Geran Khas Tahunan 40%. Oleh itu, rakyat Sabah perlu membuat pilihan yang bijak untuk masa depan negeri dan generasi akan datang.